25 διαγράμματα για το 2025

Άλλη μια χρονιά που αφήσαμε πίσω μας! 2025… πάει κι αυτό! Ελπίζω να περάσατε καλά, να είστε όλοι υγιείς και να παράξατε λίγο περισσότερα απ’ όσα καταναλώσατε – και δεν αναφέρομαι μόνο σε υλικά αγαθά.

Αν είστε και από τους εξαιρετικά τυχερούς που κατάφεραν να δώσουν την ενέργεια τους σε πράγματα που όντως σας ενδιέφεραν… μην το πείτε ούτε του παπά!

Για αποχαιρετιστήριο άρθρο της χρονιάς λοιπόν, είπα να κάνω κάτι που αγαπώ εδώ στο Moneyminority… να ασχοληθώ με δεδομένα και διαγράμματα!

Σας έχω ετοιμάσει λοιπόν 25 διαγράμματα για το 2025. Διαγράμματα για το πώς αλλάζει ο κόσμος, ο πλανήτης, η κοινωνία — και φυσικά, η Ελλάδα.

Οπότε…. χρόνια πολλά, καλή χρονιά και φύγαμε!

#1 Ζούμε πολύ περισσότερο

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε το προσδόκιμο ζωής στη Γαλλία, όχι μόνο στη γέννηση, αλλά για ανθρώπους που έχουν ήδη φτάσει σε διαφορετικές ηλικίες. Δεν κοιτάμε μόνο πόσο ζει ένα νεογέννητο, αλλά πόσο ζει κάποιος που έχει ήδη φτάσει τα 10, τα 25, τα 65.

Για παράδειγμα, το 1816 ένα δεκάχρονο παιδί μπορούσε να περιμένει ότι θα ζήσει, κατά μέσο όρο, μέχρι τα 57. Αντίστοιχα, ένα 10χρονο παιδί το 2023 έχει προσδόκιμο ζωής τα 84 χρόνια.

Αυτό το διάγραμμα έρχεται να καταρρίψει τον μύθο ότι ο λόγος που ζούμε περισσότερο σήμερα είναι διότι έχουμε μειώσει σημαντικά τη βρεφική θνησιμότητα.

Πέραν από αυτό, είναι ξεκάθαρο πως καταφέραμε να βελτιώσουμε τη ποιότητα ολόκληρης της καμπύλης ζωής για τους ανθρώπους και να τους κάνουμε όλους να ζουν, κατά μέσο όρο, περισσότερο.

↑ Πίσω στην αρχή

#2 Γεννάμε λιγότερο, πεθαίνουμε περισσότερο

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε τον αριθμό γεννήσεων και θανάτων παγκοσμίως, ανά έτος, από το 1950 μέχρι σήμερα. Μέχρι περίπου το 2022 έχουμε ιστορικά δεδομένα, ενώ από εκεί και μετά βλέπουμε projections του ΟΗΕ, βασισμένες στο λεγόμενο medium scenario.

Η μπλε γραμμή δείχνει τις γεννήσεις και η κόκκινη τους θανάτους.

Κάπου όμως στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η τάση αλλάζει. Οι γεννήσεις σταθεροποιούνται και στη συνέχεια αρχίζουν να μειώνονται. Την ίδια στιγμή, οι θάνατοι, με μικρές εξαιρέσεις, ακολουθούν μια ανοδική πορεία, κυρίως επειδή ο παγκόσμιος πληθυσμός γερνάει.

Όπως φαίνεται, ο κόσμος μπαίνει σε μια νέα φάση όπου οι νέοι άνθρωποι κάνουν λιγότερα παιδιά, ζουν περισσότερο και οργανώνουν διαφορετικά τη ζωή τους.

AETF – Το ελληνικό ETF

Το σημερινό άρθρο είναι ευγενική χορηγία του AETF – το μοναδικό ελληνικό ETF που διαπραγματεύεται στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

Το AETF, με μία αγορά, σου δίνει έκθεση στις 25 μεγαλύτερες σε κεφαλαιοποίηση εισηγμένες εταιρίες της χώρας με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Eurobank, την Coca Cola, την Εθνική Τράπεζα, την Alpha, τον ΟΠΑΠ και τα JUMBO.

Δημιουργήθηκε το 2008, διαχειριστής είναι η Alpha Asset Management, έχει έδρα την Ελλάδα οπότε υπάγεται στο φορολογικό καθεστώς ΟΣΕΚΑ — πράγμα που σημαίνει μηδενική φορολογία σε επίπεδο ETF.

Χαρακτηριστικά AETF
📅 Δημιουργία: Ιανουάριος 2008
🇬🇷 Χώρα: Ελλάδα
🏢 Διαχειριστής: Alpha Asset Management
🔒 Θεματοφύλακας: Alpha Bank Α.Ε.

📊 Δείκτης που ακολουθεί: FTSE Athex Large Cap
🎯 Στρατηγική: Full Replication
⚖️ Στάθμιση: Market weight
🫴🏻 Shares lending: Ναι, προσφέροντας επιτόκιο
💰 Μερισματική πολιτική: Αυτόματη επανεπένδυση (accumulating)
💱 Νόμισμα: €
🇪🇺 UCITS: ✅
💸 Κόστος (TER): 0.77% στις 02.25.
🗂️ AUM: €37.71 εκατ. στις 04.25.

ℹ️ More info: KID/PRIIPs – FactSheet (03.25.) – Ιστοσελίδα
✅ Διαθέσιμο σε: DEGIRO (GR), Freedom24 και ελληνικές χρηματιστηριακές
*Οι επενδύσεις εμπεριέχουν κίνδυνο

Εάν θέλεις να μάθεις περισσότερα; Ρίξε μια ματιά στο παρακάτω YouTube video ή διάβασε τον ύπερ-αναλυτικό οδηγό που έχω γράψει σχετικά με το Alpha ETF →

↑ Πίσω στην αρχή

#3 Γεννάμε περισσότερα δίδυμα παιδιά

Στο γράφημα βλέπουμε το ποσοστό των γεννήσεων που είναι δίδυμες για τη Γαλλία, τον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αγγλία.

Μέχρι περίπου τη δεκαετία του 1970, η εικόνα είναι σχετικά σταθερή. Από εκεί και πέρα, οι δίδυμες γεννήσεις αυξάνονται σημαντικά, σχεδόν 50%. Προφανώς τα απόλυτα νούμερα παραμένουν χαμηλά, αλλά το ποσοστό της αύξησης είναι υψηλό.

Τώρα, μπορούμε να το αποδώσουμε σε δύο βασικούς λόγους:

1. στην αύξηση των εξωσωματικών στις οποίες χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα πολλά ωάρια για να μεγιστοποιηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας έχουν ως αποτέλεσμα περισσότερα δίδυμα
2. στην αύξηση της μέσης ηλικίας των γυναικών κατά την εγκυμοσύνη

↑ Πίσω στην αρχή

#4 Οι άνδρες αυτοκτονούν πολύ περισσότερο από τις γυναίκες

Περίπου 700.000 άνθρωποι αφαιρούν τη ζωή τους κάθε χρόνο.

Στο διάγραμμα με στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας βλέπουμε τα ποσοστά θανάτων από αυτοκτονία ανά 100.000 ανθρώπους, χωρισμένα ανά φύλο.

Κάθε τελεία αντιπροσωπεύει μία χώρα, ενώ η διαγώνιος γραμμή χωρίζει το γράφημα σε δύο περιοχές: Οι τελείες πάνω από τη γραμμή δείχνουν χώρες με περισσότερες αυτοκτονίες στους άνδρες, ενώ κάτω από τη γραμμή με γυναίκες.

Σε ΟΛΕΣ τις χώρες του πλανήτη, οι αυτοκτονίες ανδρών είναι περισσότερες από αυτές των γυναικών: Συγκεκριμένα, στην Αμερική οι άνδρες αυτοκτονούν 4 φορές περισσότερο από τις γυναίκες ενώ σε Ιαπωνία και Νότια Κορέα, 2 φορές.

Αν νιώθεις οτι περνάς μια δύσκολη περίοδο ή κάνεις σκέψεις που σε τρομάζουν, δεν είναι αδυναμία και σίγουρα δεν είναι ντροπή να μιλήσεις για αυτό. Υπάρχουν άνθρωποι και δομές που μπορούν να βοηθήσουν (και συχνά, το πρώτο βήμα είναι απλώς μια κουβέντα).
Εγώ πάντα σκέφτομαι ότι, ενώ η ζωή δεν βγάζει κανένα εγγενές νόημα, παράλληλα μπορεί να βγάζει όλο το νόημα του κόσμου. Και το πραγματικά πανέμορφο είναι ότι είσαι ελευθερος να επιλέξεις εσύ το νόημα που θες να της δώσεις!

#5 Γινόμαστε λιγότερο ομοφοβικοί

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε το ποσοστό των ανθρώπων που έχουν αρνητική στάση απέναντι στην ομοφυλοφιλία, σε πέντε χώρες: τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ισπανία, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Σουηδία και την Ολλανδία.

Τα δεδομένα βασίζονται σε απαντήσεις στην ερώτηση του κατά πόσο θεωρούν ότι η ομοφυλοφιλία είναι κάτι που μπορεί να δικαιολογηθεί.

Σε όλες τις χώρες, οι αρνητικές απόψεις μειώθηκαν δραματικά. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, πίσω στο 1984, το 75% του κόσμου θεωρούσε την ομοφυλοφιλία μη-δικαιολογημένη. Το 2022, το ποσοστό αυτό έπεσε στο 28%. Αντίστοιχη πτωτική πορεία βλέπουμε για την Ισπανία, την Μεγάλη Βρετανία, τη Σουηδία και την Ολλανδία.

↑ Πίσω στην αρχή

#6 Τι λένε τα media ότι μας σκοτώνει | και από τι πεθαίνουμε στην πραγματικότητα

Οι ειδήσεις, τις περισσότερες φορές, ΔΕΝ αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Δεν δείχνουν αυτό που είναι πιο σημαντικό, αλλά αυτό που τραβάει περισσότερο την προσοχή. Αυτό που θα ιντριγκάρει περισσότερο τον πιθηκίσιο εγκέφαλο μας και θα μας κρατήσει καθηλωμένους στην οθόνη.

Δες το διάγραμμα. Στα αριστερά βλέπουμε από τι πεθαίνουν πραγματικά οι Αμερικανοί. Στα δεξιά, τι είχε τη μεγαλύτερη κάλυψη σε ένα από τα μεγαλύτερα media, τους New York Times.

Το 2023, 6 στους 10 Αμερικανούς πέθαναν από καρδιακά νοσήματα και καρκίνο. Στα media όμως, αυτές οι αιτίες πήραν μόλις ~7% της κάλυψης. Αντίθετα, οι ανθρωποκτονίες ευθύνονται για το 0.1% των θανάτων και έπιασαν σχεδόν το 40% της κάλυψης.

Ο λόγος; Τα καρδιακά και ο καρκίνος δεν σοκάρουν το ίδιο όσο η τρομοκρατία και οι ανθρωποκτονίες.

Και όχι, δεν χρειάζεται ούτε και οφείλει κάποιο media να αντικατοπτρίζει τέλεια τα στατιστικά των θανάτων. Αλλά οι τόσο μεγάλες αποκλίσεις, διαστρεβλώνουν το τι φοβόμαστε και που πάει η προσοχή μας.

#7 Παράγουμε περισσότερο διοξείδιο

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε τις ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από ορυκτά καύσιμα και βιομηχανία, ανά χώρα, από το 1750 μέχρι σήμερα.

Στα πρώτα στάδια της Βιομηχανικής Επανάστασης, οι εκπομπές προέρχονταν σχεδόν αποκλειστικά από την Ευρώπη. Η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία ήταν οι πρώτες χώρες που «βάσισαν» την ανάπτυξη τους πάνω στον άνθρακα.

Στη συνέχεια, πήρε τη σκυτάλη η Αμερική η οποία κορύφωσε εκεί στο 2005 και από τότε έχει μπει σε πτωτική πορεία. Σήμερα βλέπουμε την Κίνα να εκπέμπει με διαφορά το περισσότερο διοξειδίου του πλανήτη και την Ινδία να ακολουθεί σε ρυθμό αύξησης.

Φαίνεται λοιπον ξεκάθαρα πως οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν περάσει το peak τους, ενώ οι αναπτυσσόμενες βρίσκονται στη φάση που ήταν οι άλλες στο παρελθόν.

↑ Πίσω στην αρχή

#8 Ο πλανήτης είναι πιο ζεστός

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε την παγκόσμια απόκλιση της μέσης θερμοκρασίας, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Για πάνω από έναν αιώνα, οι μεταβολές ήταν σχετικά σταθερές και μικρές. Από το 1980 όμως, όπου και είδαμε ότι μπήκαν τα βαριά πυροβολικά της Κίνας στο παιχνίδι της βιομηχανίας, η μέση θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει με σταθερό ρυθμό.

Σήμερα, ο πλανήτης είναι ήδη 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Ο αριθμός μπορεί να ακούγεται μικρός, αλλά οι συνέπειές του στα οικοσυστήματα της γης… δεν είναι!

#9 Φτάσαμε στο peak των αυτοκινήτων εσωτερικής καύσης;

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε τις παγκόσμιες πωλήσεις αυτοκινήτων από το 2010 μέχρι το 2023 με δεδομένα από το International Energy Agency.

Οι μπάρες είναι χωρισμένες σε δύο μέρη:

1. με κόκκινο δείχνουν τα αυτοκίνητα με κινητήρα εσωτερικής καύσης – βενζίνη και diesel
2. με μπλε τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα

Το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε είναι ότι οι συνολικές πωλήσεις αυτοκινήτων κορυφώνονται γύρω στο 2018. Την ίδια χρονιά φαίνεται να έχουμε peak και στις πωλήσεις αυτοκινήτων εσωτερικής καύσης και, παράλληλα, αύξηση στις πωλήσεις των ηλεκτρικών.

Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ΔΕΝ έρχονται επιπρόσθετα πάνω σε μια αγορά που μεγαλώνει. Αντιθέτως, παίρνουν κομμάτι της πίτας των αυτοκινήτων εσωτερικής καύσης.

↑ Πίσω στην αρχή

#10 Ρύποι: Κάποιοι μειώθηκαν, κάποιοι… όχι!

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε τις παγκόσμιες εκπομπές βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα.

Ρύποι όπως το διοξείδιο του θείου, το μονοξείδιο του άνθρακα, τα οξείδια του αζώτου και η αμμωνία προέρχονται κυρίως από την παραγωγή ενέργειας, τη βιομηχανία και τη γεωργία και επηρεάζουν άμεσα την υγεία και το περιβάλλον.

Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι δεν κινούνται όλοι οι ρύποι με τον ίδιο τρόπο και η ρύπανση δεν είναι ένα ενιαίο πρόβλημα.

Κάποιοι ρύποι όπως η αμμωνία που συνδέονται περισσότερο με τη γεωργία και την παραγωγή τροφίμων συνεχίζουν να αυξάνονται. Από την άλλη, ρύποι όπως το διοξείδιο του θείου και το μονοξείδιο του άνθρακα, αυξήθηκαν έντονα τον 20ό αιώνα, κορυφώθηκαν και στη συνέχεια άρχισαν να μειώνονται λόγω τεχνολογικών λύσεων.

#11 Η πληθυσμιακή πυραμίδα της Ελλάδας

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε την πληθυσμιακή πυραμίδα της Ελλάδας. Στα αριστερά βρίσκονται οι άνδρες, στα δεξιά οι γυναίκες, ενώ στον κάθετο άξονα εμφανίζονται οι ηλικιακές ομάδες. Το πλάτος κάθε μπάρας δείχνει το ποσοστό του συνολικού πληθυσμού που ανήκει σε κάθε ηλικία.

Με μία γρήγορη ματιά, βλέπουμε πως η πληθυσμιακή πυραμίδα της Ελλάδας, δεν είναι και τόσο… πυραμίδα!

Η βάση, δηλαδή οι νεότερες ηλικίες, είναι πολύ στενή ενώ όσο ανεβαίνουμε ο πληθυσμός αυξάνεται ραγδαία.

Ένα εμφανές παράδειγμα ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο δημογραφικής γήρανσης, το οποίο με τη σειρά του προβλέπει τις αυξημένες πιέσεις στο συνταξιοδοτικό αλλά και στο σύστημα υγείας.

Δυστυχώς, δεν έχουμε εισηγμένες εταιρείες με οίκους ευγηρίας ώστε να μπορέσουμε να επενδύσουμε σε αυτό το – αν μη τι αλλο – booming industry.

↑ Πίσω στην αρχή

#12 Το ΑΕΠ της Ελλάδας αυξήθηκε

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε την εξέλιξη του ελληνικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, σε σταθερές τιμές 2020, για επιλεγμένα έτη από το 2005 μέχρι το 2024. Με απλά λόγια, κοιτάμε πόσο παράγει η ελληνική οικονομία, αφαιρώντας τον πληθωρισμό.

Παρά το γεγονός ότι το ΑΕΠ έχει αυξηθει αισθητά από τα χρόνια της κρίσης, δεν έχει καταφέρει ακόμα να επιστρέψει στα επίπεδα του παρελθόντος.

Συγκεκριμένα, το 2024 φτάνει περίπου τα 200 δισ. ευρώ, παραμένοντας χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2005–2010, όταν ξεπερνούσε τα 214–215 δισ.- πάντα σε σταθερές τιμές. Δηλαδή, η οικονομία έχει ανακάμψει μεν, αλλά δεν έχει κλείσει πλήρως το χάσμα.

Τώρα, η βελτίωση προέρχεται κυρίως από τις επενδύσεις και τις εξαγωγές ενώ η ιδιωτική κατανάλωση κινείται σε επίπεδα αντίστοιχα με εκείνα πριν από σχεδόν 20 χρόνια. Παράλληλα, οι αυξημένες εισαγωγές αφαιρούν από το τελικό αποτέλεσμα.

#13 Το ποσοστό χρέους… μειώνεται

Σε αντίστοιχο διάγραμμα της ΕΛΣΤΑΤ βλέπουμε την πορεία του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 2013 μέχρι το 2024. Με λίγα λόγια, το πόσο «βαρύ» είναι το χρέος μιας χώρας σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας της.

Μετά από μια μακρά περίοδο όπου ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ κινούνταν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, γύρω στο 180%, βλέπουμε μια έντονη κορύφωση το 2020, όταν λόγω πανδημίας ο δείκτης εκτινάσσεται πάνω από το 209% του ΑΕΠ.

Στα θετικά είναι πως τα τελευταία χρόνια, μετά το 2021, η τάση είναι σταθερά και έντονα καθοδική με τον λόγο να φτάνει το 154% μέσα στο 2024.

↑ Πίσω στην αρχή

#14 Η ανεργία μειώνεται… επίσης

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε την εξέλιξη της ανεργίας από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 μέχρι το 2024, για την Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Από το 2010 και μετά, η ανεργία στην Ελλάδα εκτοξεύεται και αγγίζει το 28% το 2013. Ένα από τα υψηλότερα ποσοστά που έχουν καταγραφεί ποτέ σε ανεπτυγμένη οικονομία σε καιρό ειρήνης.

Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει εμφανώς βελτιωθεί με την ανεργία το 2024 να βρίσκεται γύρω στο 10%. Όπως και να έχει, συνεχίζει να παραμένει υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ και υπερδιπλάσια της Γερμανίας.

#15 Η αγοραστική μας δύναμη είναι στον πάτο

Εδώ βλέπουμε τον μέσο ετήσιο μικτό μισθό πλήρους απασχόλησης στις χώρες της Ευρώπης. Δηλαδή πόσα χρήματα λαμβάνει, σε ονομαστικούς όρους, ένας εργαζόμενος μέσα σε έναν χρόνο.

Παρά τη μεγάλη πτώση της ανεργίας τα τελευταία χρόνια, η θέση της Ελλάδας εδω είναι αποκαρδιωτική. Βρισκόμαστε στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης, προτελευταίοι, λίγο πάνω από τη Βουλγαρία.

Ο μέσος ετήσιος μικτός μισθός κινείται γύρω στα 18.000 ευρώ, όταν ο μέσος όρος της Ευρωζώνης ξεπερνά τα 43.000 ευρώ.

Και άσε χώρες όπως το Λουξεμβούργο και η Δανία. Βρισκόμαστε πολύ πίσω και από πρώην Σοβιετικές χώρες όπως η Εσθονία, η Λιθουανία, η Σλοβενία… ακόμα και η Ρουμανία.

Και τώρα θα μου πεις… αυτοί είναι οι ονομαστικοί μισθοί ρε μεγάλε… δεν λένε και πολλά από μόνοι τους. 1.000 ευρώ δεν σημαίνουν το ίδιο πράγμα στο Λουξεμβούργο, στη Γερμανία, στη Βουλγαρία και στην Ελλάδα.

Συμφωνώ…

↑ Πίσω στην αρχή

#16 Μισθοί εναρμονισμένοι σε κόστος ζωής

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε τους μέσους ετήσιους μισθούς πλήρους απασχόλησης, όχι σε ονομαστικούς όρους, αλλά προσαρμοσμένους σε PPS — δηλαδή αφού λάβουμε υπόψη το κόστος ζωής σε κάθε χώρα.

Το αποτέλεσμα; Ακόμα χειρότερο!

Η Ελλάδα, που σε ονομαστικούς μισθούς βρίσκεται προτελευταία, όταν προσαρμόσουμε τα δεδομένα στο κόστος ζωής, πέφτει στην τελευταία θέση της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι οι μισθοί είναι χαμηλοί σε απόλυτα νούμερα — είναι ότι αγοράζουν και πολύ λιγότερα πράγματα.

Δες για παράδειγμα τους Βούλγαρους. Μπορεί οι μισθοί να είναι χαμηλότεροι σε απόλυτα νούμερα, αλλά το χαμηλότερο κόστος ζωής κάνει αυτά τα χρήματα να «μετράνε» περισσότερο. Έτσι, λοιπόν, βρίσκονται σε καλύτερη θέση από Ουγγαρία, Σλοβακία αλλά και Ελλάδα.

Με λίγα λόγια, εμ τα Ευρώ που παίρνουμε εδω είναι λίγα σε απόλυτο νούμερο, μετράνε δε και λιγότερο λόγω ακριβού κόστους ζωής.

↑ Πίσω στην αρχή

#17 Το κόστος εργασίας στην Ελλάδα

Για να πάω κόντρα στη συνήθη ρητορική που θέλει τους Έλληνες εργοδότες τσιγκούνηδες, μίζερους και εκμεταλλευτές των εργαζομένων – κάτι που σε μεγάλο βαθμό είναι όντως αληθινό – θα δοκιμάσω να κάνω κάτι άλλο.

Το Boundless έκανε μία έρευνα και συγκέντρωσε το συνολικό κόστος που πληρώνει ένας εργοδότης για να δώσει σε έναν εργαζόμενο έναν ετήσιο μικτό μισθό 60.000 ευρώ, σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.

Οι πιο ακριβές χώρες για προσλήψεις στην Ευρώπη είναι η Γαλλία και η Αυστρία με τον μισθό των €60.000 να κοστίζει €86.700 και €88.600 αντίστοιχα. Στο άλλο άκρο βρίσκονται χώρες όπως η Λιθουανία και η Ρουμανία, όπου το συνολικό κόστος κινείται λίγο πάνω από τις €61.000.

Στην Ελλάδα, εάν λαμβάνεις €60.000 ετησίως τότε ο εργοδότης επιβαρύνεται με το ποσό των €73.800 ετησίως.

Τώρα, επαναλαμβάνω, μήπως σου ξέφυγε… εδώ αναφερόμαστε στα μεικτά χρήματα – όχι αυτά που μπαίνουν στην τσέπη σου. Διότι στην τσέπη σου μπαίνουν τα καθαρά…

#18 Πόσα είναι τα καθαρά χρήματα που μπαίνουν στη τσέπη σου;

Σε αυτό το γράφημα βλέπουμε πόσα χρήματα μένουν τελικά καθαρά στον εργαζόμενο, μετά από φόρους και εισφορές, σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.

Και εδώ – για εμένα τουλάχιστον – είναι τα πραγματικά σοκαριστικά στατιστικά για το κόστος της μισθωτής εργασίας στην Ευρώπη… και συγκεκριμένα την Ελλάδα. Από τα 60.000 ευρώ μικτά, στην τσέπη του εργαζόμενου μένουν περίπου 37.000 ευρώ. Δηλαδή, σχεδόν το 40% εξαφανίζεται πριν καν τα δεις στον λογαριασμό σου.

Για σύγκριση, στη Βουλγαρία από τα ίδια μικτά χρήματα μένουν πάνω από 51.000 ευρώ, στην Ελβετία περίπου 50.000, ενώ στο Λουξεμβούργο γύρω στις 47.000.

↑ Πίσω στην αρχή

#19 Από τις πιο ακριβές χώρες στον κόσμο για προσλήψεις

Εδώ βλέπουμε τη σχέση ανάμεσα στο πόσα πληρώνει συνολικά ένας εργοδότης και στο πόσα καταλήγουν τελικά, στην τσέπη του εργαζόμενου, καθαρά. Με λίγα λόγια, πόσα ευρώ πληρώνει ο εργοδότης για κάθε 1 ευρώ που λαμβάνει ο εργαζόμενος.

Όπως μαντεύεις ήδη, η Ελλάδα βρίσκεται πολύ ψηλά στη λίστα και είναι μια από τις πιο ακριβές χώρες για μισθωτή εργασία στην Ευρώπη. Για να πάρει ένας εργαζόμενος περίπου 37.000 ευρώ καθαρά, ο εργοδότης πληρώνει συνολικά 73.800 ευρώ. Δηλαδή, σχεδόν 2 ευρώ κόστος για κάθε 1 ευρώ καθαρού μισθού.

Προφανώς, υπάρχουν και χειρότερα… στη Γαλλία ο εργοδότης καλείται να πληρώσει 2.4 Ευρω για κάθε Ευρώ που μπαίνει στη τσέπη του εργαζομένου ενώ στην Αυστρία 2.36. Από την άλλη πλευρά, στην Βουλγαρία χρειάζεται μόνο 1.26 και στην Ελβετία 1.35 Ευρώ.

Τώρα, εάν μαζί με το υψηλό κόστος εργασίας, συνυπολογίσουμε την εξαιρετικά χαμηλή παραγωγικότητα στην Ελλάδα, αντιλαμβανόμαστε ακόμα περισσότερο τα αντικίνητρα για προσλήψεις αλλά και ανάπτυξη κάθε είδους επιχείρησης που βασίζεται στην εργασία.

↑ Πίσω στην αρχή

#20 Το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα, μειώθηκε

Στο γράφημα της Eurostat, βλέπουμε την εξέλιξη του πραγματικού εισοδήματος των νοικοκυριών ανά κάτοικο στις χώρες της Ευρώπης από το 2004 μέχρι το 2024. «Πραγματικό» σημαίνει ότι τα νούμερα έχουν προσαρμοστεί στον πληθωρισμό, άρα δείχνουν τι αγοραστική δύναμη έχει πραγματικά ο μέσος άνθρωπος.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εικόνα είναι θετική. Το εισόδημα αυξήθηκε κατά περίπου 22% – κοινώς, ο μέσος Ευρωπαίος ζει καλύτερα απ’ότι 20 χρόνια πριν.

Η σύγκληση όμως, δεν ήταν ομοιόμορφη. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης καταγράφουν τη μεγαλύτερη πρόοδο με τη Ρουμανία στο +134%, τη Λιθουανία στο +95% και την Πολωνία στο +91%.

Οικονομίες που ενώ ξεκίνησαν από χαμηλότερες βάσεις κατάφεραν να πετύχουν πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, με όλη αυτή την ευημερία να περνάει και στην πραγματική οικονομία.

Στον αντίποδα τώρα, μόνο δύο χώρες στην ΕΕ εμφανίζουν πτώση στο πραγματικό εισόδημα ανά κάτοικο σε βάθος 20ετίας: Η Ιταλία με -4% και η Ελλάδα με -5%.

Με λίγα λόγια, παρά την ανάκαμψη, τη μείωση της ανεργίας, τη μείωση του βάρους του χρέους και τη βελτίωση των χρηματοοικονομικών δεικτών, η αγοραστική δύναμη του μέσου Έλληνα σήμερα παραμένει χαμηλότερη από αυτή που είχε το 2004.

Μαζί με αυτόν, και ο Ιταλός. Una fazza, una razza!

#21 Το ελληνικό χρηματιστήριο σπάει… ρεκόρ!

Στο γράφημα του Athex Group, βλέπουμε μια σύγκριση ανάμεσα στις αποδόσεις χρηματιστηριακών δεικτών παγκοσμίως από αρχές Νοέμβρη και για όλο το 2025.

Το ελληνικό χρηματιστήριο δείχνει μια διαφορετική εικόνα.

Ο δείκτης ATHEX Composite καταγράφει άνοδο περίπου 42%, τοποθετώντας τη Σοφοκλέους ανάμεσα στα κορυφαία σε απόδοση παγκοσμίως. Μπροστά από δείκτες-γίγαντες όπως ο MSCI World, ο S&P 500 και ο Nasdaq. Πίσω μόνο από λίγες ειδικές περιπτώσεις, όπως ο δείκτης της Νότιας Κορέας και ο MSCI Emerging Europe.

↑ Πίσω στην αρχή

#22 Οι μαθητές μας δεν τα πήγαν και πολύ καλά…

Κάθε τρία χρόνια, ο ΟΟΣΑ διοργανώνει το PISA (Programme for International Student Assessment), τη μεγαλύτερη διεθνή αξιολόγηση μαθητών στον κόσμο. Πρόκειται για μια έρευνα που συμμετέχουν 15χρονοι μαθητές από δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, σε πάνω από 80 χώρες, επιλεγμένοι με τρόπο που να είναι αντιπροσωπευτικός του συνολικού μαθητικού πληθυσμού.

Η αξιολόγηση γίνεται σε τρία βασικά πεδία:

• Μαθηματικός γραμματισμός
• Κατανόηση κειμένου
• Φυσικές επιστήμες

Με βάση την τελευταία έρευνα του 2022, η Ελλάδα βρέθηκε κάτω από το μέσο όρο και στις 3 κατηγορίες που εξετάζονται: μαθηματικά, επιστήμες αλλά και κατανόηση κειμένου. Συγκεκριμένα, στα μαθηματικά, η επίδοση ήταν περίπου 430 μονάδες, όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ βρίσκεται κοντά στις 470–480. Παρόμοια εικόνα και στην κατανόηση κειμένου αλλά και στις επιστήμες.

Όπως φαντάζομαι αντιλαμβάνεσαι και εσύ όλα αυτά δεν δείχνουν ότι έχουμε χάπατα μαθητές… αυτό που δείχνουν είναι ότι έχουμε μαθητές στους οποίους δεν μαθαίνουμε να σκέφτονται, αλλά ούτε να εφαρμόζουν στην πράξη όσα αποστηθίζουν στο σχολείο.

#23 Η χρηματιστηριακή κυριαρχία των ΗΠΑ

Στο διάγραμμα της JP Morgan βλέπουμε το μερίδιο της παγκόσμιας χρηματιστηριακής κεφαλαιοποίησης από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 μέχρι σήμερα.

Από το 30% στα τέλη των 80s, οι ΗΠΑ έχουν φτάσει περίπου στο 65% σήμερα. Με λίγα λόγια, τα 2/3 της παγκόσμιας χρηματιστηριακής αξίας είναι στην Αμερική. Προφανώς η άνοδος δεν ήταν γραμμική – δες στο διάγραμμα τις πτώσεις κατά τη φούσκα του dotcom αλλά και την κρίση του 2008

Παράλληλα, βλέπουμε τη σταθερή πτώση της Ευρώπης και της Ιαπωνίας: Η Ευρώπη από το 20% του 2000 βρίσκεται πλέον στο 11% ενώ η Ιαπωνία από το 40% στα τέλη των 80s έχει φτάσει στο 5%.

Από την άλλη, οι αναδυόμενες αγορές φαίνεται να ανεβαίνουν αργά αλλά σταθερά και σήμερα κατέχουν το 11% της παγκόσμιας κεφαλαιοποίησης.

#24 Τα ETFs κατέκτησαν τις επενδύσεις

Τα ETFs, το αδιαμφισβήτητα αγαπημένο επενδυτικό όχημα των retail επενδυτών, έχει καταφέρει να κατακτήσει… τα πάντα!

Στο διάγραμμα βλέπουμε το σύνολο των κεφαλαίων υπό διαχείριση (Assets Under Management – AUM), χωρισμένο ανά γεωγραφική περιοχή.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000 ήταν σχεδόν ανύπαρκτα. Από εκεί και πέρα, αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος, ενώ μετά το 2010 (και ειδικά μετά το 2020) η τα κεφάλαια που επενδύονται σε αυτά αυξάνονται, σχεδόν… εκθετικά. Σήμερα, πλησιάζουν τα 20 τρις δολάρια!

Προφανώς, η Βόρεια Αμερική βρίσκεται ξεκάθαρα μπροστά, με την Ευρώπη και την Ασία να ακολουθούν.

#25 Η (αργή) μετάλλαξη των social media

Θέλω να κλείσω με κάτι που δεν αφορά ούτε οικονομικά, ούτε αγορές — αλλά με προβληματίζει καιρό ενώ το είχα αναφέρει και στο newsletter.

Τις προάλλες έπεσα πάνω ένα άρθρο των Financial Times που καταπιανόταν με την αύξηση της πόλωσης στις ΗΠΑ, την μεταφορά της προς την υπόλοιπη Δύση και την ευθύνη που έχουν τα social media σε αυτό.

Για να το καταλάβουμε, πρέπει να σκεφτούμε τα social media σε τρεις βασικές εποχές:

1. Εποχή χωρίς αλγόριθμο, όπου έβλεπες ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα όλων των posts των επαφών σου
2. Μετάβαση σε αλγορίθμους με βάση το engagement, όσοι περισσότεροι κάνουν likes & shares, τόσο καλύτερο θεωρείται το περιεχόμενο, σε τόσα πιο πολλά μάτια θα φτάσει.
3. Σημερινή εποχή όπου ο αλγόριθμος λειτουργεί με βάση τον χρόνο θέασης, όσο πιο πολύ καταναλώνεται κάτι, τόσο πιο πολύ σερβίρεται.

Με λίγα λόγια, ξεκινήσαμε από ένα ούδετερο σημείο, περάσαμε στην εποχή όπου επιβράβευεται η συνειδητή δράση (δηλαδη τα likes) και καταλήξαμε στο σημείο όπου ο αλγόριθμος προωθεί περιεχόμενο με βάση τη μη-συνειδητή δράση – δηλαδή την παθητική θέαση.

Πλέον, δεν χρειάζεται να αλληλεπιδράσεις με κάτι για να “πάει καλά”… αρκεί να το “καταναλώσεις”.

Το πρόβλημα; Εύκολα αντιλαμβάνεσαι και εσύ ο ίδιος ότι το είδος του περιεχόμενου που σε κρατάει καθηλωμένο ευκολότερα είναι αυτό που διχάζει, σοκάρει ή προκαλεί πολύ έντονα (αρνητικά) συναισθήματα.

Δες στο διάγραμμα όπου φαίνεται ξεκάθαρα πώς η εξέλιξη των αλγορίθμων αύξησε ραγδαία το πολιτικό περιεχόμενο – και κυρίως, το πολιτικό περιεχόμενο που πολώνει.

Με το outgroup criticism αναφέρεται σε περιεχόμενο που “επιτίθεται στην αντίπαλη πλευρά”, με το ingroup praise σε περιεχόμενο που επαινεί τη “δική μας πλευρά”, με το other political content το γενικό πολιτικό περιεχόμενο και με το neutral content το γενικό, μη-πολιτικό περιεχόμενο.

Έτσι, οι αλλαγές στον αλγόριθμο → άλλαξαν το τι βλέπουμε → το τι βλέπουμε άλλαξε το τι θεωρούμε σημαντικό.

Αυτά λοιπόν και για σήμερα! 25 διαγράμματα για να αποχαιρετήσουμε το 2025!

Αν θέλεις να λαμβάνεις πρώτος ακόμη περισσότερο υλικό, κάνε μια δωρεάν εγγραφή στο εβδομαδιαίο newsletter MarketShots:

↑ Πίσω στην αρχή

Περισσότερο υλικό για τις επενδύσεις:

Εάν σου άρεσε το συγκεκριμένο άρθρο, μπορείς να διαβάσεις περισσότερα σχετικά με τα ETFs στα παρακάτω άρθρα:

Disclaimers

Η επένδυση ενέχει κινδύνους. Ενδέχεται να χάσεις μέρος ή και ολόκληρη την περιουσία σου. Το παρόν άρθρο δεν αποτελεί πρόσκληση ή προτροπή εκ μέρους της Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ για επένδυση στο ETF, το οποίο δεν έχει εγγυημένες αποδόσεις και οι προηγούμενες αποδόσεις του δεν διασφαλίζουν τις μελλοντικές.

Risk Disclaimer:
Δεν είμαι επενδυτικός σύμβουλος και τα παραπάνω αποτελούν γραπτή εξιστόρηση των προσωπικών μου εμπειριών. Δεν αποτελούν, σε καμία περίπτωση, προτροπή για επένδυση.
Πριν προχωρήσεις σε οποιαδήποτε επένδυση κάνε την δική σου έρευνα και θυμήσου:
Κάθε επένδυση εμπεριέχει ρίσκο, όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο θέλει να βγάλει χρήματα από εσένα.
Επένδυσε μόνο χρήματα που είσαι οκ να χάσεις.

Affiliate Disclaimer:
Το άρθρο περιέχει affiliate links τα οποία βοηθούν το MoneyMinority.
Feel free να μην τα χρησιμοποιήσεις εάν δεν το επιθυμείς.

Διάβασε περισσότερα για τα Risk & Affiliate Disclaimers του MoneyMinority