Φούσκα Dot com, Κρυπτονομίσματα & Ομοιότητες με το Σήμερα [Έρευνα]

1989: Ένας βρετανός επιστήμονας εν ονόματι Tim Berners Lee, ενώ δουλεύει στο CERN, εφευρίσκει το World Wide Web (www).

Ο λόγος; Ήθελαν οι άνθρωποι να αυτοματοποιήσουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ επιστημόνων και πανεπιστημίων σε όλο τον κόσμο.

1999, fast forward 10 χρόνια μετά:

“Το internet και η τεχνολογία θα αλλάξει τον κόσμο!”

Ας στείλουμε στα ύψη τις αποτιμήσεις κάθε εταιρείας που διατηρεί website ή έχει βάλει την κατάληξη .com στον τίτλο της.
Εξάλλου, τι μπορεί να πάει στραβά;

2021, fast forward 32 χρόνια μετά:

“Το internet και η τεχνολογία θα αλλάξει τον κόσμο!”

Ας στείλουμε τις αποτιμήσεις τεχνολογικών εταιρειών στα ύψη, ας γίνουμε όλοι day traders και… Ώπα, για δες αυτό το jpeg μαϊμούς, πωλείται για $1,5 εκατ.! ΕΥΚΑΙΡΙΑ!

Εξάλλου, τι μπορεί να πάει στραβά;

Και ως μετά Χριστόν προφήτης, απ’ότι φαίνεται, πολλά μπορούν να πάνε στραβά….

Για να μην παρεξηγηθώ: Το internet και η τεχνολογία πράγματι κατάφεραν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος. Αυτό που δεν κατάφεραν να αλλάξουν είναι το μοτίβο της ανθρώπινης συμπεριφοράς…

Ας μην χάσουμε άλλο χρόνο, κάνε καφεδάκι και πάμε να μάθουμε περισσότερα για μία από τις μεγαλύτερες χρηματοοικονομικές φούσκες, αυτή του Dot com.

• Πώς ξεκίνησε;
• Πώς δημιουργήθηκε;
• Πώς έσκασε;
• Εταιρείες Dotcom
• Ομοιότητες με το σήμερα
• Η ιστορία επαναλαμβάνεται;
• Τελικό συμπέρασμα

Η φούσκα Dot com

Και ενώ το internet ήταν προσβάσιμο ήδη από 1990, κανείς δεν ήθελε να πολύ-ασχοληθεί μαζί του. 

Θέλεις το κάκιστο user experience; Θέλεις το ελάχιστο περιεχόμενο; Θέλεις ότι τα περισσότερα website τότε έμοιαζαν με άσπρες σελίδες του Microsoft Word ή τις ταχύτητες που ήταν πιο αργές και από εμένα μετά από 2 πιάτα μακαρόνια;

Το πεπρωμένο του internet, όμως, ήταν διαφορετικό και έγραφε ότι θα αλλάξει τον κόσμο.

Ο ρυθμός που υιοθετήθηκε η τεχνολογία ήταν εξαιρετικά υψηλός, ξεπερνώντας αυτόν του ραδιοφώνου αλλά και της τηλεόρασης.

Συγκεκριμένα, 2.600.000 άνθρωποι είχαν πρόσβαση σε αυτό το 1990, 44.400.000 το 1995 ενώ 412.800.000 το 2000.

Τέτοιους ρυθμούς ανάπτυξης ούτε altcoin σε εποχή bull run με ποσοτική χαλάρωση…

↑ Πίσω στην αρχή

Πώς ξεκίνησαν όλα;

Σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την αρχή φαίνεται να είχε ο Mosaic, ο οποίος ήρθε το έτος 1993.

Αποτελούσε έναν νέο web browser ο οποίος – αν και με τα τωρινά standards μοιάζει προϊστορικός – έμελλε να αλλάζει το status quo κάνοντας την πρόσβαση στο internet ευκολότερη και πιο προσιτή για τις μάζες. 

Όσο φιλικότερο γινόταν το internet για το χρήστη, τόσο περισσότερο ο κόσμος άρχιζε να το “αγκαλιάζει” κάνοντας όλο και πιο ξεκάθαρες τις πιθανές προοπτικές του.

Αστραπιαία πρόσβαση στην πληροφορία; Επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων, εταιρειών και υπολογιστών από όλο τον πλανήτη με μερικά κλικ;

Το internet είχε τη δυνατότητα να αναβαθμίσει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν οι άνθρωποι, να μειώσει τις αποστάσεις και να μετατρέψει τα πάντα σε “ζωντανό χρόνο”.

Φαντάσου πως θα μπορούσε να αναβαθμίσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσαν οι επιχειρήσεις και το εμπόριο.

Τα, μέχρι πρότινος, σενάρια επιστημονικής φαντασίας δείχνουν ότι μπορούν να γίνουν πραγματικότητα. Οι ορίζοντες διάπλατα ανοιχτοί και οι δυνητικές ευκαιρίες, πραγματικά, αμέτρητες.

Ευκαιρίες; Άκουσαν ευκαιρίες; 

↑ Πίσω στην αρχή

Πώς δημιουργήθηκε;

Μία ευκαιρία δεν μένει ποτέ μόνη για καιρό…

Τις περισσότερες φορές, θα βρεθεί ένας επιχειρηματίας να την αρπάξει και να δημιουργήσει προϊόντα και υπηρεσίες τα οποία υπόσχονται να δώσουν λύση σε κάποιο πρόβλημα.

Θέλεις να αγοράσεις βιβλία από το internet; Ένα Amazon.com είναι εκεί και σε περιμένει!

Μήπως θέλεις την αγαπημένη τροφή του γάτου σου κατευθείαν σπίτι; Έλα στο Pets.com!

Τέλος, ποιος τρέχει supermarket όταν το webvan αναλαμβάνει να σου φέρει τα ψώνια στην πόρτα σου;

Νέες αγορές έδειχναν να ανοίγουν παντού, αμέτρητες ευκαιρίες να γεννιούνται σε κάθε γωνιά και μαζί με αυτές και οι προοπτικές για κέρδος.

Κέρδος; Άκουσαν κέρδος;

Μυρίζοντας το πιθανό κέρδος ήρθε να ακολουθήσει τους επιχειρηματίες, ένα άλλο δημοφιλές είδος: οι επενδυτές.

Καινοτόμες ιδέες οι μεν; Δώστου χρήμα πάνω σε αυτές τις ιδέες, οι δε!

Γιατί;

Οι εταιρείες dot.com υπόσχονταν ραγδαίες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο γίνονταν τα πράγματα, μεγαλόπνοα σχέδια αλλά και μεγαλειώδη οράματα για το μέλλον.

Για έναν επενδυτή το internet αποτελούσε ένα ασύμμετρο στοίχημα: μάλλον δεν θα σου κάτσει αλλά αν σου κάτσει… θα σου κάτσει καλά!

Στο παρελθόν, το σύνολο των πελατών ενός καταστήματος προέρχονταν μονάχα από τη γειτονιά στην οποία διατηρούσε φυσική παρουσία, οι αναγνώστες ενός περιοδικού προέρχονταν μονάχα στο δίκτυο διανομής του ενώ οι ειδήσεις προέρχονταν μόνο από συγκεκριμένες πηγές.

Μετά το internet, δεν υπήρχε το εμπόδιο των φυσικών συνόρων, οι αγορές άνοιγαν διάπλατα και μαζί με αυτές οι προοπτικές για υψηλότερα κέρδη.

Όπως καταλαβαίνεις, έγινε χαμός…

Αδίκως;

Ας πάρουμε, για παράδειγμα, την Netscape – έναν ακόμα browser εκείνης της εποχής ο οποίος γνώρισε τεράστια επιτυχία γιατί προσφερόταν δωρεάν

Στις 9 Αυγούστου του 1995, αποφάσισε να μπει στο χρηματιστήριο μέσω ενός IPO – την διαδικασία με την οποία μία εταιρεία ξεκινάει να διαπραγματεύεται δημόσια

Κατά την έναρξη της διαπραγμάτευσης η αξία της μετοχής ήταν $28. Η τιμή της ίδιας μετοχής τριπλασιάστηκε και εκτοξεύθηκε στα $75 στο τέλος της… ΙΔΙΑΣ μέρας.

Μία εταιρεία που μετρούσε 1,5 χρόνο ζωής και είχε μηδενική κερδοφορία άγγιξε αστραπιαία τα $2,9 δις κεφαλαιοποίησης.

Το παράδειγμα του Netscape έδειξε περίτρανα σε όλους ότι δεν χρειάζεται να είσαι κερδοφόρος για τα πας καλά στο χρηματιστήριο. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να ενθουσιάσεις τους επενδυτές ότι έχεις πιθανότητες να είσαι εξαιρετικά κερδοφόρος… στο μέλλον.

Βλέποντας το παράδειγμα της Netscape, είναι πασιφανές το συμπέρασμα που θα μπορούσαν να βγάλουν οι επενδυτές εκείνης της εποχής, έτσι;

Με τις προσδοκίες του κοινού στα ύψη και ένα αίσθημα ευφορίας να πλανάται διάχυτο στην ατμόσφαιρα, τα σημάδια μίας φούσκας που δημιουργείται ήταν εκεί…

Όχι φυσικά! Τι είμαστε, τίποτα χαζοί;

Αυτή τη φορά, όλα είναι διαφορετικά!

Ο πλανήτης και η οικονομία άλλαξαν μια για πάντα και τίποτα δεν θα είναι το ίδιο. Το μέλλον είναι ήδη εδώ και όλοι θα πρέπει να καβαλήσουμε το κύμα όσο πιο γρήγορα γίνεται…

Βλέποντας την επιτυχία της Netscape, επενδυτές έτρεξαν να ρίξουν τα κεφάλαια τους σε εταιρείες τεχνολογίας και internet καθώς έδειχναν να προσφέρουν μία μοναδική ευκαιρία για γρήγορο πλουτισμό.

Και πώς να τους αδικήσεις;

Το 1996, ένα IPO απέδιδε 17% μέσο όρο κατά την πρώτη μέρα διαπραγμάτευσης. Το 1999, το νούμερο αυτό αυξήθηκε στο 58% για τις μη-τεχνολογικές εταιρείες και στο 89% (!!!) για τις dot.com εταιρείες.

Πώς μεταφράζεται αυτό στα μάτια των επενδυτών; Σίγουρα χρήματα!

Από την άλλη, οι εταιρείες το μόνο που είχαν να κάνουν για να προσελκύσουν κεφάλαια και να εκτοξεύσουν τις αποτιμήσεις τους είναι να υποσχεθούν κάτι για το μέλλον, να έχουν να κάνουν με τον χώρο της τεχνολογίας και του ίντερνετ ή απλά… να προσθέσουν την κατάληξη .com στον τίτλο τους.

Εξού και το όνομα της επερχόμενης φούσκας…

Την περίοδο 1995 έως 2001, 439 εταιρείες κατάφεραν να “σηκώσουν” κεφάλαια $34 δις ενώ μόνο το 1999 διεξήχθησαν περισσότερα από 480 IPOs.

Ωραία, άρα τι έχουμε μέχρι στιγμής;

Ενθουσιασμένους επενδυτές οι οποίοι θεωρούν ότι έχουν ανακαλύψει το άγιο δισκοπότηρο ακολουθούμενοι από ακόμα πιο ενθουσιασμένους επιχειρηματίες οι οποίοι έχουν βρει μία μυστική συνταγή για ατελείωτη ανάπτυξη.

Και πριν βάλουμε το κέικ της τέλειας φούσκας στον φούρνο, θα χρειαστεί να προσθέσουμε δύο ακόμα συστατικά για να το κάνουμε ακόμα πιο λαχταριστό:

(1) Χαμηλά κεντρικά επιτόκια

Μετά από μία περίοδο σκληρής σύσφιξης τη δεκαετία του 70′ (λόγω υψηλού πληθωρισμού), τα επιτόκια των κεντρικών τραπεζών κυμαίνονταν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα για τη δεκαετία του 90′.

Με λίγα λόγια, φθηνότερο και περισσότερο χρήμα στην αγορά.

Εάν θες να μάθεις περισσότερα, δες τι παίζει με τον πληθωρισμό και τα κεντρικά επιτόκια →

(2) Χαμηλότερος φόρος υπεραξίας

Οι Η.Π.Α. μείωσαν τον φόρο υπεραξίας (capital gains) από το 28% στο 20% το οποίο σήμαινε πως υπήρχε μεγαλύτερο κίνητρο για speculation στο χρηματιστήριο.

Κοιτώντας, λοιπόν, τους κύκλους της αγοράς είναι πασιφανές το σημείο που βρισκόμασταν…

Κυρίες και κύριοι, η φούσκα μας είναι έτοιμη… Έτοιμη να σκάσει!

↑ Πίσω στην αρχή

Πώς έσκασε;

Από το 1995 έως το 2000, ο δημοφιλής δείκτης χρηματιστηρίου τεχνολογικών μετοχών Nasdaq 8πλασίασε την αξία του.

Από τις 500 μονάδες ξεπέρασε τις 4.000:

Στις 10 Μαρτίου του 2000 άγγιξε το ανώτατο υψηλό των 5.048 μονάδων και, από εκεί και πέρα, ξεκίνησε η κατρακύλα…

Ο λόγος;

Λίγες ημέρες μετά το peak της 10ης Μαρτίου, η Ιαπωνία ανακοινώνει ότι βρίσκεται για άλλη μία φορά σε ύφεση (όντας ήδη 10 χρόνια μέσα στην “χαμένη δεκαετία”) εμφανίζοντας τραγικά χαμηλότερα νούμερα για το ΑΕΠ εκείνου του τριμήνου.

Δεδομένου του ότι η χώρα της Ιαπωνίας ήταν συνυφασμένη με την λέξη τεχνολογία, μία τέτοια ανακοίνωση πλημμύρισε την αγορά με αβεβαιότητα και πολλοί επενδυτές έσπευσαν να ρευστοποιήσουν τις υψηλού ρίσκου τεχνολογικές μετοχές που διατηρούσαν στην κατοχή τους.

Πρόσθεσε σε όλο αυτό πως ο Alan Greenspan (ο τότε πρόεδρος της FED) ανέφερε πως ήταν καιρός να αυξηθούν τα κεντρικά επιτόκια καθώς το πράγμα έδειχνε να έχει ξεφύγει.

Χρειάζονται κάτι ακόμα;

Οι “τυφλωμένοι” futurists επενδυτές βρήκαν ξανά την όραση τους και φάνηκε να είδαν τις dot com εταιρείες με άλλο μάτι.

Οι πολλές υποσχέσεις που συνοδεύονταν από τεράστια έξοδα σε marketing με μοναδικό στόχο την αύξηση μεριδίου στην αγορά εμφανίζοντας, παράλληλα, μηδενικά κέρδη ή έσοδα ξεκίνησαν να μην είναι τόσο λαχταριστές όσο ήταν στο παρελθόν.

No more hopium for you dear guys & girls…

Και όταν όλοι πουλάνε και κανένας δεν θέλει να αγοράσει, ο νόμος προσφοράς και ζήτησης έρχεται να στείλει τις τιμές προς τα κάτω.

↑ Πίσω στην αρχή

Το αποτέλεσμα;

Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, ο δείκτης κατρακύλησε και τον Οκτώβριο του 2002 είχε χάσει σχεδόν το 78% της συνολικής του αξίας με περίπου $1,75 τρις πολλά-υποσχόμενων αποτιμήσεων να κάνουν… φτερά.

Οι περισσότερες εταιρείες dot com είχαν βάλει λουκέτο…

Η τρέλα, ο παροξυσμός και οι αβάσιμες προσδοκίες ήταν εκεί, απλά μέσα στον χορό κανείς δεν μπορούσε να δει καθαρά. Μόλις η μουσική σταμάτησε, όλοι άρχισαν να βλέπουν καλύτερα και να ψάχνουν μια καρέκλα να κάτσουν…

Όπως λέει και ο Warren Buffett: “Μόνο όταν φεύγει η παλίρροια μπορείς να δεις ποιος κολυμπάει γυμνός“.

Ο Nasdaq χρειάστηκε 14 χρόνια για να πλησιάσει και πάλι το ανώτατο υψηλό του 2000:

↑ Πίσω στην αρχή

Παραδείγματα Dotcom Εταιρειών

Για να πάρουμε μία γεύση της τρέλας που επικρατούσε, ακολουθούν μερικά παραδείγματα εταιρειών που ήταν στο προσκήνιο κατά την διάρκεια της φούσκας:

Το pets.com αποτελεί την πιο δημοφιλή αποτυχία του dotcom.

Ένα online κατάστημα με είδη κατοικιδίων το οποίο, παρά τα τεράστια κεφάλαια σε marketing, δεν κατάφερε ποτέ να γίνει κερδοφόρο.

Μάλιστα, η κάλτσα/μασκότ της εταιρείας που πρωταγωνίστησε ακόμα και σε διαφήμιση του SuperBowl, κατάφερε να γίνει η μασκότ της ίδιας της φούσκας του dotcom.

Έκλεισε το 2000 απολύοντας 300 εργαζομένους

Το webvan.com, ένα eshop το οποίο υποσχόταν να σου φέρει τα ψώνια του supermarket στο σπίτι έφτασε σε αξίζει $1,2 δις μετά το IPO.

Το μη-ανεπτυγμένο δίκτυο μεταφορών για τα σημερινά δεδομένα, τα χαμηλά περιθώρια κέρδους και οι όχι και τόσοι πολλοί πελάτες είχαν άλλα σχέδια για την εταιρεία.

Έκλεισε το 2001 απολύοντας 2000 εργαζόμενους

Το GeoCities ήταν μία υπηρεσία φιλοξενίας ιστοσελίδων η οποία έδωσε την ευκαιρία στον κόσμο να δημιουργήσει το πρώτο του website.

Πίσω στο 1998 ήταν το 3ο σε επισκεψιμότητα website στον πλανήτη πράγμα το οποίο οδήγησε την Yahoo να το εξαγοράσει για το ποσό των $3,57 δις.

Αν και σκληρό καρύδι, έβαλε λουκέτο το 2009

Ποιοι επέζησαν;

Βγήκαν όλοι χαμένοι από αυτή την ιστορία; Φυσικά και όχι.

Κάποιες εταιρείες κατάφεραν να επιβιώσουν, να αναδιοργανωθούν και με επαναπροσδιορισμένα business plans να βρίσκονται ζωντανές ακόμα και σήμερα.

Κάποια ονόματα; Είμαι σίγουρος πως τα γνωρίζεις και ο ίδιος…

Το Amazon δημιουργήθηκε το 1994 από τον Jeff Bezos ως ένα online βιβλιοπωλείο. Το 1997 μπήκε στο χρηματιστήριο με όλα τα φόντα μιας dot com εταιρείας, μόνο και μόνο για να δει την μετοχή της να πέφτει στα 30 cents μετά το σκάσιμο της φούσκας.

Σήμερα; Αποτελεί τον μεγαλύτερο online retailer του πλανήτη με κεφαλαιοποίηση που ξεπερνάει το $1 τρις.

Αντίστοιχο παράδειγμα είναι και το γνωστό σε όλους eBay ενώ η Apple, αν και δεν ήταν dotcom εταιρεία, έφτασε σε διαπραγματεύεται σε τιμές οι οποίές μοιάζουν αστείες για τα σημερινά δεδομένα.

Και φτάνουμε στο σήμερα…

↑ Πίσω στην αρχή

Ομοιότητες με το σήμερα

Εάν μου πεις ότι έχεις κάποιας μορφής DeJavu με αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην οικονομία, δεν θα σε παρεξηγήσω.

Ο Nasdaq έχει πραγματοποιήσει αντίστοιχη διόρθωση – μικρότερης κλίμακας αλλά παρόμοιου στυλ – με αυτή του 2000. Από τις 16.000 μονάδες του 2021, έφτασε λίγο πάνω από τις 10.000 μέσα στο 2022:

Αυτή τη φορά όμως, ο πρωταγωνιστικός ρόλος δείχνει να διεκδικείται από μία άλλη αγορά και όχι (τόσο) από τις εταιρείες τεχνολογίας.

Φούσκα των Κρυπτονομισμάτων του 2022

Όπως συνέβει και με το dot com, έτσι και τώρα, τον ενθουσιασμό των επενδυτών/κερδοσκόπων ξύπνησε μία νέα τεχνολογία: τα κρυπτονομίσματα.

Η ιδέα; Απλή και παράλληλα, ριζοσπαστική.

Θα πετάξουμε τον μεσάζοντα έξω από κάθε συναλλαγή και μορφή επικοινωνίας, θα αυξήσουμε την κυριαρχία μας, τις προσωπικές μας ελευθερίες και θα μειώσουμε σημαντικά έξοδα, τριβές και γραφειοκρατία.

Και πώς θα λειτουργήσει όλο αυτό χωρίς να οδηγηθούμε στην απόλυτη αναρχία; Μα, θα τον αντικαταστήσουμε με κώδικα!

Κοινώς, αντί να εναποθέτουμε την πίστη μας σε κάποιον (κράτος, τράπεζες, ιδρύματα, μεμονωμένους ανθρώπους), την εναποθέτουμε σε κάτι και αυτό το κάτι είναι ο διαφανής και αμερόληπτος κώδικας.

Έτσι, η αξιοπιστία όλων των συστημάτων θα αυξηθεί καθώς θα μετατραπούν από κεντρικοποιημένα σε αποκεντρωμένα.

Εάν θέλεις να μάθεις περισσότερα, διάβασε τα παρακάτω άρθρα:
➤ Τι είναι το Bitcoin
➤ Τι είναι το Ethereum
➤ Κρυπτονομίσματα για αρχάριους
➤ Οδηγός αγοράς κρυπτονομισμάτων

Με αφετηρία την πανδημία και το κλείσιμο της παγκόσμιας οικονομίας, οι κεντρικές τράπεζες απελευθέρωσαν ένα “τσουνάμι” ρευστότητας και χρηματοοικονομικής χαλάρωσης το οποίο ήταν και ο καταλύτης για την δημιουργία μίας νέας φούσκας.

Η τιμή του Bitcoin από $19.000 τον Νοέμβριο του 2020, ξεπέρασε τα $61.000 τον Μάρτιο του 2021 για να φτάσει περί τα $15.000 στα μέσα του 2022.

Και άντε, ας αφήσουμε στην άκρη το Bitcoin του οποίου η ρητορική λέει ότι δημιουργήθηκε ως αντιστάθμιση απέναντι στο παραδοσιακό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Μαζί με αυτό εκτινάχθηκε, πραγματικά… ό,τι μπορείς να φανταστείς!

Από κρυπτονομίσματα όπως το Dogecoin ή το Shibainu με μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα τα όμορφα σκυλιά στα logo τους, μέχρι NFTs εκατομμυρίων τα οποία υπόσχονταν κατοχύρωση ψηφιακής ιδιοκτησίας σε μερικές …φωτογραφίες μαϊμούδων.

Ακόμα και πορνοtoken (όπως το SpankChain) τα οποία βάλθηκαν να φέρουν την αποκέντρωση ακόμα και στην αγορά των επαγγελματιών του έρωτα.

Βέβαια έδειξε να διαψεύδει τους πάντες καθώς ούτε το συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα είχε happy ending…

Περνώντας στην πλευρά των IPO, το Coinbase, ένα από τα μεγαλύτερα ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων στην Αμερική, ξύπνησε τις μνήμες πολλών.

Στις 14 Απριλίου του 21, την ημέρα εισόδου του στον Nasdaq, η τιμή της μετοχής αυξήθηκε κατά 31%, αγγίζοντας τα $328 με τους επενδυτές να κοιτάνε το φεγγάρι ως τελικό προορισμό.

Ένα χρόνο μετά, τον Μάϊο του 2022, η τιμή της βρίσκεται 80% και το ανταλλακτήριο λέει πως σε περίπτωση χρεοκοπίας μπορεί να “πάρει” μαζί του και τα χρήματα των πελατών του.

Πώς αλλάζουν τα πράγματα, ε;

Θα έλεγε κανείς πως το 2021 είχε επικίνδυνα πολλές ομοιότητες με το 2000:

• Άνθρωποι ρίχνουν μαύρη πέτρα στις δουλειές τους, κυνηγώντας την καριέρα του επαγγελματία trader
• Ο μέσος ταξιτζής, μπαρμπέρης και φοιτητής σου έδινε trading tips για το πώς θα βγάλεις χρήματα από ένα altcoin το οποίο θα αλλάξει τον κόσμο.
  Όχι τώρα όμως, στο μέλλον…
• Αποδόσεις οι οποίες υπό άλλες συνθήκες θα ήταν too good to be true έγιναν η κανονικότητα
• Τα fundamentals, η παραγωγή αξίας και η επίλυση προβλημάτων πέρασαν σε δεύτερη μοίρα
• Απόλυτη ευφορία στην αγορά, είμαστε όλοι ιδιοφυΐες και θα γίνουμε πλούσιοι

Α, να μην ξεχάσω και τη μεγαλύτερη κατάρα…

↑ Πίσω στην αρχή

Η κατάρα των διαφημίσεων στο Super Bowl

Το να διαφημιστείς στο superbowl είναι κάτι σαν να παίζεις στο champions league των διαφημίσεων στην Αμερική. Ό,τι πιο ακριβό θα μπορούσες να αγοράσεις ως Chief Marketing Officer ($7 εκατ. για 30 secs), θα σε δουν τα περισσότερα “μάτια” εκεί έξω και θα κερδίσεις την μεγαλύτερη έκθεση που θα μπορούσες να κερδίσεις.

Α, και μία μικρή μικρή λεπτομέρεια – μάλλον το brand σου θα γίνει καταραμένο!

Διαφημίσεις dotcom εταιριών στο Super Bowl:

• 1999 → 2
• 2000 → 20
• 2022 → 3

Μαντέυεις ήδη ποιοι διαφημίστηκαν ως επί το πλείσθον στο Super Bowl του 2022, έτσι;

Crypto com, FTX και Coinbase…

Όλες με μία κοινή ρητορική: “Τρέξε να αγοράσεις κρυπτονομίσματα σήμερα για να μην χάσεις την once-in-a-lifetime ευκαιρία”

Με 4 γράμματα: F O M O – Fear of Missing Out

Αν και υπάρχουν εμφανείς διαφορές, η ρίζα του προβλήματος παραμένει η ίδια.

Όπως και τότε, έτσι και σήμερα τυφλωμένοι από μελλοντικές προσδοκίες επενδυτές, αναζητούσαν μονάχα ένα πράγμα: ανάπτυξη.

Τι και αν αυτή δεν είναι βιώσιμη, αληθινή και βασίζεται μονάχα σε υπερφουσκωμένες μελλοντικές προσδοκίες;
Τι και αν δεν υπάρχουν έσοδα ή κέρδη για να την υποστηρίξουν;

Δεν μας νοιάζει!

Μπορούμε να αυξήσουμε τα ποσοστά μας στην αγορά;
Μπορούμε να δείχνουμε ολοένα και μεγαλύτερα νούμερα;

Ναι;! Ε, τότε συνέχισε να ρίχνεις χρήματα στο marketing και άσε την ουσία για το μέλλον…

↑ Πίσω στην αρχή

Η ιστορία επαναλαμβάνεται;

Και ενώ εμείς τείνουμε να χρησιμοποιούμε το ρητό “η ιστορία επαναλαμβάνεται“, οι Αμερικάνοι φίλοι μας έχουν μεγαλύτερη φαντασία:

“History does not repeat itself but it does rhyme”
ή
“Those who do not learn from the history are doomed to re-live it”

Έχω πεισθεί πως όταν ο ανθρώπινος εγκέφαλος αφεθεί στο “ρελαντί” (ή στο σύστημα 1 σύμφωνα με τον Kahneman), τείνει να λαμβάνει υπόψιν του μονάχα γεγονότα τα οποία συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν.

Κοινώς, σκέφτεται, δρα και υπολογίζει μονάχα βραχυχρόνια.

Και, μεταξύ μας, είναι και λογικό…

Για σκέψου το λιγάκι: Υπάρχει καλύτερος μηχανισμός άμυνας από κάτι τέτοιο; 

Χθες βράδυ χωρίζεις με την κοπέλα σου…

Σήμερα το πρωί νομίζεις πως η ζωή σου έχει καταστραφεί ολοκληρωτικά, ο κόσμος δεν έχει κανένα νόημα και τα καψουροτράγουδα έχουν κάτι να δώσουν.

Μερικούς μήνες μετά και… Μαρία; Ποια Μαρία εννοείς ρε φίλε, για βοήθησε με λίγο…

Και για να μιλήσουμε με λίγο πιο τεχνικούς όρους θα λέγαμε πως η διάθεση μας είναι ένας ταλαντωτής (oscillator) ο οποίος έχει την τάση να επιστρέφει στον μέσο όρο (revert to the mean).

Χαίρεσαι πολύ; Δώστου λίγο χρόνο και αυτή η χαρά θα σβήσει, οτιδήποτε και αν την έχει προκαλέσει.

Στεναχωρήθηκες για κάτι άλλο; Δώστου πάλι λίγο χρόνο και το πρόβλημα δεν θα δείχνει τόσο σημαντικό όσο στην αρχή.

Εάν έχεις διαβάσει τα βιβλία Dopamine Nation ή Molecule of More ή έχεις ακούσει οποιοδήποτε Podcast του Andrew Huberman σχετικά με την ντοπαμίνη θα έχεις αντιληφθεί ήδη την γενικότερη ιδέα πίσω από την ισορροπία pain και pleasure.

Anyway, σταματάω να κάνω τον ψυχολόγο…

Κάπως έτσι, λοιπόν, τείνουν να λειτουργούν οικονομίες και αγορές με την χιλιο-δοκιμασμένη συνταγή για φούσκες να παραμένει ίδια:

Μία ωραία ιστορία, υψηλές προσδοκίες για το μέλλον οι οποίες γεννιώνται από μία νέα τεχνολογία και ένα δεκτικό χρηματοοικονομικό περιβάλλον (κοινώς χαμηλά επιτόκια και φθηνό χρήμα) για να μπορέσουν να ξεσαλώσουν.

Και κάθε φορά που συμβαίνει κάτι παρόμοιο όλοι πέφτουμε στην παγίδα, θεωρούμε ότι αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά και δηλώνουμε έκπληκτοι από την έκβαση της.

↑ Πίσω στην αρχή

Σύνοψη

Κλείνοντας το άρθρο θα ήθελα να επιστρέψω στην ατάκα με την οποία το ξεκίνησα:

Όντως το internet και η τεχνολογία άλλαξαν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος μας. Αυτό που έχει να μας διδάξει η φούσκα dot.com είναι ότι η αλλαγή δεν ήρθε όσο γρήγορα πίστευε ο κόσμος ότι θα έρθει.

Κοινώς, η συγκεκριμένη τεχνολογία δεν υιοθετήθηκε με τους φρενήρεις ρυθμούς που επιτάσσει μία φούσκα αλλά με τον ιστορικό μέσο όρο υιοθέτησης κάθε τεχνολογίας ο οποίος είναι στο 11% κάθε έτος όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα:

Όπως παρατηρείς, φούσκες τύπου dot.com δημιουργούν καμπύλες σχήματος S:

1. Ο ενθουσιασμός, οι προσδοκίες και το fomo φέρνει μέσα πολύ κόσμο, πολύ γρήγορα δημιουργώντας πλασματική αξία – 1990 έως 2000
2. μέχρι ένα συγκεκριμένο κρίσιμο σημείο (tipping point) στο οποίο αντιλαμβανόμαστε ότι η αυτή η αξία αργεί ακόμα να φανεί – 2000
3. από το οποίο και έπειτα επικρατεί πανικός με τους επενδυτές να θέλουν να βγουν άμεσα εκτός αγοράς, ρευστοποιώντας τις θέσεις τους όσο πιο γρήγορα γίνεται – 2001 έως 2002

Ένα μπαλόνι χρειάζεται λίγο χρόνο για να φουσκώσει αλλά, μόλις το τσιμπήσεις με μία καρφίτσα (tipping point) σκάει μονομιάς.

Ε κάπως έτσι, διαδραματίζονται τα πράγματα και με τις χρηματοοικονομικές φούσκες…

Μόνο όταν τα υπερβολικά συναισθήματα που επικρατούν στην αγορά εξαλειφθούν, μπορούμε να επιστρέψουμε στον μέσο όρο…

Αν πιστεύω ότι θα γίνει το ίδιο και τώρα;

Υπό μίαν έννοια, ναι!

Με τον ίδιο τρόπο που “έβαλαν λουκέτο” τόσες και τόσες dotcom εταιρείες χωρίς fundamentals, χωρίς κέρδη και με μοναδικό “όπλο” προσδοκίες και υποσχέσεις για το μέλλον, έτσι θα συμβεί και με τα κρυπτονομίσματα.

Projects χωρίς ουσιαστική αξία, τα οποία δεν λύνουν κανένα απολύτως πρόβλημα αλλά λειτουργούν με μοναδικό λόγο το speculation, θα μας χαιρετήσουν ανεπιστρεπτί.

Και δεν πειράζει…

Οι φούσκες αποτελούν έναν από τους πιο βίαιους τρόπους για να διορθώσει μία αγορά, ο οποίος δυστυχώς θα “πάρει μπάλα” και πολλούς αθώους…

Τι πιστεύεις εσύ; Είναι τα κρυπτονομίσματα σε φούσκα;

Γράψε μου στα σχόλια!

Μέχρι το επόμενο, τα λέμε!

Sterg

↑ Πίσω στην αρχή