Επενδύσεις & Συναισθήματα: Πώς να τα Διαχειριστούμε

💭 Πήγαινε απευθείας στις 5 πιο συχνές προκαταλήψεις που αντιμετωπίζουμε στις επενδύσεις ή δες το video στο YouTube →

Εισαγωγή

Λένε πως είμαστε το σύνολο των επιλογών μας…

“Καλά η αλήθεια είναι πως λένε πολλά…είμαστε ό,τι τρώμε ή ότι είμαστε η σούμα των 10 κοντινότερων ανθρώπων μας αλλά anyway… Για το συγκεκριμένο άρθρο αποφασίζω πως θα είμαστε το σύνολο των επιλογών μας!”

Αν αναλογιστείς τώρα πως την πλειοψηφία των επιλογών μας την κάνουμε με βάση τα συναισθήματα μας και όχι την λογική τότε μπορείς να κατανοήσεις τη βαρύτητα της σημασίας τους για εμάς, ως ανθρώπινο είδος.

Και… μη πας μακριά! 

Ρίξε μια ματιά στο αγόρι ή την κοπέλα σου, στο φαγητό που επιλέγεις να φας το μεσημέρι, στη διακόσμηση του σπιτιού σου ή στο πως απαντάς στον αγενή υπάλληλο της εφορίας που δεν μπόρεσε να σε εξυπηρετήσει γιατί δεν μύρισες τα νύχια σου και δεν αγόρασες εκείνο το παράβολο που δεν έγραφε πουθενά ότι πρέπει να αγοράσεις.

Όλες οι παραπάνω, καθώς και άλλες τόσες επιλογές, εξουσιάζονται από τα συναισθήματα μας.

Και αυτό δεν είναι αναγκαστικά κάτι το κακό…

Ένα συναίσθημα, είτε είναι αγάπη, μίσος, φόβος ή άγχος, μπορεί να λειτουργήσει ως μια φοβερά δυνατή και πηγαία κινητήρια δύναμη η οποία θα σε ωθήσει σε δράση.

Θα σου δώσει το κίνητρο για να μπορέσεις αντέξεις τον κόπο, τον πόνο και την αφοσίωση που χρειάζεται για να καταφέρεις κάτι το οποίο, εν τελεί, θα σε κάνει καλύτερο άνθρωπο.

❤️ Η αγάπη για το παιδί σου, σου δίνει τη δύναμη να δουλεύεις σκληρά για να του προσφέρεις όσα δεν είχες ποτέ εσύ.

😰 Το άγχος είναι αυτό που θα σε σηκώσει από το κρεβάτι και θα σε κάνει ετοιμαστείς όσο καλύτερα μπορείς για την αυριανή σου παρουσίαση στο πανεπιστήμιο.

😬 Ο φόβος είναι αυτός που σε κρατάει μακριά από το χείλος του γκρεμού ενώ κάνεις πεζοπορία σε ένα βουνό και… σε κρατάει ζωντανό…

Δεν είναι τυχαίο που στα Αγγλικά τα συναισθήματα ονομάζονται emotions:

emotion = e + motion
(motion = κίνηση)

…Ή μπορεί να είναι και τυχαίο… Δεν γνωρίζω είναι η αλήθεια. Αλλά θα ξενερώσω πολύ αν όντως είναι…

Πολύ εύλογα όλα αυτά και θα ήθελα να πιστεύω ότι θα συμφωνούσες και εσύ μαζί μου…

Τέλεια!

Ακριβώς έτσι όπως τα είπαμε, ακριβώς έτσι θα ήθελα και να τα ξεχάσεις εντελώς! 

Όταν μιλάμε για επενδύσεις, τα πράγματα λειτουργούν εντελώς διαφορετικά. Συναισθήματα και χρήματα δεν πάνε μαζί και όταν πάνε, τα πράγματα σπανίως έχουν αίσια κατάληξη. 

Το παράδοξο με τα χρήματα είναι πως, ενώ πολλοί άνθρωποι τείνουν να γίνονται πολύ συναισθηματικοί κατά το κυνήγι απόκτησης τους, η διατήρηση της ίδιας συναισθηματικής συμπεριφοράς κατα τη διαχείριση τους αποτελεί μια εξαιρετική συνταγή για καταστροφή.

Η Κλασική Σχολή της Οικονομικής θεωρίας (ναι, αυτή του Adam Smith) βλέπει τους ανθρώπους ως ορθολογικούς καταναλωτές οι οποίοι προβαίνουν μονάχα λογικές και συνειδητές αποφάσεις σχετικά με την διαχείριση των χρημάτων τους.

Σύμφωνα με την Investopedia, οι κλασικοί θεωρούν ότι ένα άτομο κάνει μονάχα ορθολογικούς υπολογισμούς οι οποίοι το οδηγούν σε ορθολογικές επιλογές οι οποίες ευθυγραμμίζονται με τους προσωπικούς του στόχους. 

Στόχος του είναι να καταφέρει τη μεγιστοποίηση της χρησιμότητας του, δηλαδή της ικανοποίησης και του οφέλους που μπορεί να λάβει από την αξιοποίηση των πεπερασμένων πόρων του. 

Και για να μην σε κουράσω περισσότερο με άλλα τέτοια όμορφα παραμύθια, το πράγμα αποδείχτηκε ότι δεν δούλευε ακριβώς έτσι…

Και ενώ οι περισσότεροι οικονομολόγοι έδειχναν να είναι απασχολημένοι κάνοντας υποθέσεις για το πως λειτουργούν οι πραγματικές οικονομίες, ένα αχτύπητο δίδυμο Ισραηλινών ψυχολόγων έβαζε τα θεμέλια του, ολοκαίνουριου για τότε, κλάδου των συμπεριφορικών οικονομικών (Behavioural Economics).

Στα τέλη της δεκαετίας του 60, λοιπόν, ο Amos Tversky και ο Daniel Kahneman, στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, ξεκίνησαν μια σειρά από ψυχολογικά πειράματα με σκοπό να ανακαλύψουν κριτήρια και νοητικούς κανόνες με τους οποίους οι άνθρωποι λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις. 

Όπως καταλαβαίνεις, ήρθε μια ανατροπή που κανείς δεν έβλεπε μπροστά του και επιβεβαιώθηκε το… αυτονόητο!

Οι άνθρωποι δεν είναι σε καμία περίπτωση ικανοί να λαμβάνουν πάντοτε ορθολογικές αποφάσεις οι οποίες εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους.

Πολλές, αν όχι τις περισσότερες, φορές πέφτουν θύματα προκαταλήψεων και λαμβάνουν οικονομικές αποφάσεις οι οποίες βασίζονται περισσότερο στο συναίσθημα παρά στη λογική.

Ποιος να το περίμενε ε;

Η δουλειά που έκαναν ήταν τόσο σημαντική που το 2002 ο Kahneman παρέλαβε Nobel για το έργο που παρέδωσε με τον συνεργάτη του και συγκεκριμένα για την ενσωμάτωση μεθόδων ψυχολογικής έρευνας πάνω στην οικονομική επιστήμη, ιδίως όσον αφορά την λήψη αποφάσεων.

Δυστυχώς, ο Amos δεν ήταν εκεί καθώς απεβίωσε από καρκίνο το 1996.

Στην συνέχεια, ο Kahneman πήγε και συγκέντρωσε όλους τους εμπειρικούς κανόνες και τις προκαταλήψεις που ανακάλυψαν με τον συνεργάτη του και έγραψε ένα βιβλίο, το “Σκέψη Αργή και Γρήγορη”.

Ενώ ίσως σε ζορίσει λιγάκι λόγω μεγέθους και ορολογίας, το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί ένα πραγματικό δώρο για τον εαυτό σου και θα σε κάνει να αναθεωρήσεις τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τα πράγματα και το πως λαμβάνεις αποφάσεις.

Και άντε, οκ, αν δεν θέλεις να πιστέψεις εμένα, μπορώ να το κατανοήσω – ως ένα βαθμό 🙂

Πως γίνεται όμως να μην πιστέψεις τον Γιάννη Σαρακατσάνη ο οποίος τα λέει πολύ καλύτερα στο video review που έχει κάνει για το συγκριμένο βιβλίο;

Αυτό δεν μπορώ να το πιστέψω, με συγχωρείς.

Μη παραλείψεις να το δεις, η δουλειά του είναι, όπως πάντα, εξαιρετική.

Χάρις τον Tversky, τον Kahneman και μερικούς ακόμα ερευνητές, λοιπόν, έχουμε στα χέρια μια αναλυτική λίστα με εμπειρικούς κανόνες για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων των ανθρώπων στο θέμα των οικονομικών.

Σύμφωνα με τους Bogleheads, στο βιβλίο “The Bogleheads Guide to Investing“, μερικές από τις πιο συχνές προκαταλήψεις που μπορούν να βλάψουν τις επενδύσεις μας είναι:

• η Υπερβολική Αυτοπεποίθηση
• ο Φόβος του Ρίσκου
• η Υπερβολική Ανάλυση – Analysis Paralysis
• η Αγκύρωση – Anchoring
• το Endowment Effect

Πάμε να τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά:

---

Υπερβάλλουσα Αυτοπεποίθηση

ή αλλιώς, γνωρίζεις λιγότερα από όσα θεωρείς ότι γνωρίζεις

Στο “Boglehead’s Guide to Investing” διαβάζουμε πως το 70% των Αμερικανών θεωρεί τον εαυτό του καλύτερο από τον μέσο όρο.

Καλύτερο στην οδήγηση, καλύτερο στο σεξ, καλύτερο στο ποδόσφαιρο, καλύτερο στο trading κ.ο.κ. 

Ακριβώς όπως οι φίλοι μας οι Αμερικάνοι, έτσι και οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους σε πολλά θέματα.

Και για να μη παρεξηγηθώ άλλη μια φορά, η αυτοπεποίθηση είναι πολύ σημαντική καθώς μας δίνει τη δύναμη που χρειαζόμαστε για να κυνηγήσουμε και να πετύχουμε εξαιρετικά πράγματα με τη ζωή μας.

Η υπερβολική αυτοπεποίθηση, από την άλλη, είναι κάτι το διαφορετικό.

Και όταν η υπερβολική αυτοπεποίθηση συνδυάζεται με τις επενδύσεις μας, αποτελεί μια συνταγή η οποία θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα θα μπορέσει να λύσει. 

Εάν πιάνεις τον εαυτό σου να θεωρεί πως “το ‘χει” ή ότι είναι “ζεστός” τότε, πριν σουτάρεις για το επόμενο τρίποντο, για στάσου λιγάκι…

Η αυτοπεποίθηση σου, μάλλον, θα σε προδώσει για ένα και μόνο λόγο:

Η πορεία της τιμής οποιουδήποτε Asset, είτε αυτό αφορά μετοχές και ETFs είτε κρυπτονομίσματα και πολύτιμα μέταλλα, σε βραχυχρόνιο ορίζοντα είναι εντελώς, μα εντελώς… τυχαία! 

Εφόσον η βραχυχρόνια μεταβλητότητα των τιμών είναι εντελώς τυχαία, όσο έξυπνος, ικανός ή σωστά προετοιμασμένος και να είσαι δεν λέει απολύτως τίποτα.

Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να σε ωθήσει σε βιαστικές και βεβιασμένες κινήσεις οι οποίες θα βλάψουν τις αποδόσεις σου.

Θυμήσου πως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει (με συνέπεια) το προς τα που θα κινηθεί η αγορά όταν μιλάμε για το προσεχές μέλλον.

Εκτός, βέβαια, και αν μιλάμε για χαρτορίχτρες ή για κατόχους κρυστάλλινων σφαιρών που δείχνουν το μέλλον. Εκεί, θα πάω πάσο…

↑ Πίσω στην αρχή

---

Φόβος του Ρίσκου

ή αλλιώς, δεν υπάρχει απόδοση χωρίς ρίσκο

Έχεις πιάσει τον εαυτό σου να κάνει συνεχώς refresh στη DEGIRO για να δεις την απόδοση του χαρτοφυλακίου σου;

Μήπως τείνεις να πουλάς άμεσα μια μετοχή η τιμή της οποίας αυξήθηκε σημαντικά ώστε να κλειδώσεις τα όποια κέρδη;

Ή μήπως τείνεις να πουλάς ποσότητες Bitcoin μόλις δεις με αυτό το ωραίο βαθύ κόκκινο χρώμα αποδόσεις της τάξεως του -5% ή -10%;

Εάν απάντησες ναι σε όλα (βάλε Παπανδρέου) τότε, ίσως να σε χαρακτηρίζει μια έντονη αποστροφή για οποιαδήποτε απώλεια, φαινόμενο το οποίο αποτελεί το άλλο άκρο της υπερβολικής αυτοπεποίθησης που είδαμε προηγουμένως.

Πειράματα έχουν δείξει πως ο άνθρωπος τείνει να νιώθει υψηλότερα επίπεδα πόνου όταν βιώνει κάποια απώλεια, παρά χαράς σε κάποια νίκη.

Και για να το κάνουμε ακόμα πιο συγκεκριμένο, η επιστήμη μας λέει πως θα στεναχωρηθείς περισσότερο εάν δεις την επένδυση σου να μπαίνει μέσα κατά €100 παρά θα χαρείς εάν την δεις να αυξάνεται κατά €100. 

Και επειδή στις αγορές τα πράγματα πηγαίνουν πάνω κάτω συνεχώς, άνθρωποι οι οποίοι “καήκαν” μία φορά δύσκολα θα αφήσουν τους εαυτούς τους να ξανακαούν.

Σκέψου έναν επενδυτή ο οποίος, για κακή του τύχη, είχε το χειρότερο δυνατό timing για να ρίξει τα χρήματα του στις αγορές και δεν μπόρεσε να τα κρατήσει μέσα για μακροχρόνιο ορίζοντα καθώς δεν άντεξε την βραχυχρόνια μεταβλητότητα των τιμών.

Για παράδειγμα, επέλεξε να επενδύσει λίγο πριν την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ή την φούσκα dotcom του 2000, δεν άντεξε να βλέπει τις αποδόσεις να κατακερματίζονται και ρευστοποίησε τις θέσεις του πραγματοποιώντας ζημία.

Πόσο πιθανό είναι αυτός ο άνθρωπος να ξαναμπεί στις αγορές;

Όπως είχε πει και ο Μάρκ Τουέιν:

Μια γάτα που έκατσε μια φορά πάνω σε μια καυτή σόμπα, δεν θα ξανακάτσει ποτέ πάνω σε μια καυτή σόμπα.
Κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα κάτσει ποτέ ούτε σε μια κρύα σόμπα.

Σκοπός σου θα πρέπει να είναι να αναγνωρίζεις το ρίσκο, να έχεις γνώση της ποσότητας που είσαι οκ να αναλάβεις και να το διαχειρίζεσαι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Το να προσπαθείς να το αποφύγεις στο 100% αποτελεί περισσότερο μια αυταπάτη η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε μια αρκετά ακριβή αυταπάτη.

↑ Πίσω στην αρχή

---

Analysis Paralysis

ή αλλιώς, το πλήθος επιλογών δεν είναι πάντα θετικό

H επόμενη παγίδα που μπορεί να πέσει κάποιος είναι το λεγόμενο Analysis Paralysis.

Σε ελεύθερη μετάφραση, θα έλεγε κανείς ότι περιγράφει την αδυναμία του να μπορέσεις να κατασταλάξεις σε μια συγκεκριμένη επιλογή λόγω της ύπαρξης άπειρων εναλλακτικών. 

Με λίγα λόγια, όσες περισσότερες είναι οι διαθέσιμες επιλογές που μπορείς να κάνεις, τόσο περισσότερο χρόνο καταναλώνεις στο να σκέφτεσαι ποια θα μπορούσε να είναι η καλύτερη με αποτέλεσμα αυτή η ανάλυση να σε παραλύει και να σε κάνει να καθυστερείς από το να πάρεις οποιαδήποτε απόφαση.

Αυτό μου θυμίζει ένα πολύ ενδιαφέρον concept το οποίο ονομάζεται παράδοξο της επιλογής και έγινε γνωστό από τον ψυχολόγο Barry Schwartz

Στο συγκεκριμένο παράδοξο συνδέουμε το πλήθος των διαθέσιμων επιλογών με την ευτυχία που νιώθουμε.

Αναρωτιέσαι πως μπορεί να συνδέονται αυτά τα δύο;

Εάν δεν έχουμε καμία επιλογή τότε είμαστε πρακτικά σκλάβοι, άρα και δυστυχισμένοι. 

Όταν αρχίσουμε να έχουμε κάποιες επιλογές τότε το επίπεδο της ευτυχίας μας αυξάνεται καθώς αρχίζουμε να νιώθουμε ελεύθεροι, ότι έχουμε τον έλεγχο στα χέρια μας και είμαστε κύριοι του εαυτού μας αλλά και των επιλογών μας. 

Το επίπεδο της χαράς που βιώνουμε αυξάνεται αναλογικά με το πλήθος των διαθέσιμων προς εμάς επιλογών μέχρι, όμως, ένα συγκεκριμένο σημείο. Από εκεί και πέρα, όσο αυξάνονται οι διαθέσιμες μας επιλογές τόσο πιο αναποφάσιστοι γινόμαστε άρα, πιο δυστυχισμένοι.

Για να δεις το παραδόξο της επιλογής σε εφαρμογή στην πράξη, δεν χρειάζεται να πας και πολύ μακριά. Μονάχα μέχρι το Supermarket.

Καμία εταιρία δεν θα σε μπερδέψει δίνοντας σου πολλές επιλογές επιλογές από ένα προϊόν της ίδιας κατηγορίας.

Ίσως η πιο δημοφιλής εφαρμογή αυτής της θεωρίας στην πράξη ήταν ένα πείραμα το οποίο αφορούσε μαρμελάδες.

Συγκεκριμένα, τα σενάρια σε αυτό το πείραμα ήταν 2. Στο πρώτο οι ερευνητές έδωσαν προς δοκιμή σε πελάτες ενός Supermarket 6 ποικιλίας μαρμελάδας ενώ στο δεύτερο, 26.

Σε ποιο σενάριο πιστεύεις ότι πουλήσαμε περισσότερες μαρμελάδες;

Η λογική λέει ότι οι πελάτες θα αγόρασαν περισσότερες μαρμελάδες στο δεύτερο σενάριο καθώς είχαν περισσότερες διαθέσιμες επιλογές άρα θα μπορούσαν πιο εύκολα να βρουν μια επιλογή πιο κοντά στα γούστα τους.

ΛΑΘΟΣ!

Η πραγματικότητα έδειξε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα καθώς στο πρώτο σενάριο οι πωλήσεις ήταν περισσότερες.

Το πείραμα μας έδειξε ότι υπάρχει ένα σημείο μετά το οποίο η αύξηση των διαθέσιμων επιλογών δυσκολεύει, αντί να διευκολύνει, την διαδικασία της λήψης απόφασης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι περισσότεροι καταναλωτές να μην μπουν καν στον κόπο του να σκεφτούν ποια απόφαση να πάρουν. Απλά, δεν ασχολήθηκαν.

Όπως έχουμε πει πάρα πολλές φορές, το παιχνίδι των επενδύσεων είναι περισσότερο ένα παιχνίδι υπομονής και χρόνου, παρά κόπου.
Όσο περισσότερο χρόνο τα χρήματα σου μένουν άπραγα σε ένα τραπεζικό λογαριασμό τόσο περισσότερη αξία χάνουν τόσο λόγω πληθωρισμού όσο και πιθανών διαφυγόντων κερδών.

↑ Πίσω στην αρχή

---

Αγκύρωση – Anchoring

ή αλλιώς, τα σημεία αναφοράς είναι μονάχα στο μυαλό μας

Ένα παλιό ρητό στα Αγγλικά λέει πως:

“My mind is made up, don’t confuse me with the facts”

το οποίο, σε ελεύθερη μετάφραση, σημαίνει πως:

“Έχω ήδη πάρει την απόφαση μου, μην με μπερδεύεις με τα πραγματικά γεγονότα”

Είμαι σίγουρος πως θα έχεις κάποιο παράδειγμα από φίλους ή γνωστούς οι οποίοι, πεισματικά, επιμένουν να επιμένουν σε συγκεκριμένες επιλογές (επενδύσεων και μη) κάνοντας τα “στραβά μάτια” σε οποιοδήποτε red flag ή αντίθετο σημάδι παρουσιαστεί μπροστά τους.

Με τον όρο αγκύρωση, ή anchoring, στα χρηματοοικονομικά αναφερόμαστε σε μια παράλογη προκατάληψη προς ένα αυθαίρετο σημείο αναφοράς.

Εάν ένας Trader αγόρασε μια μετοχή για $10 τότε τείνει να κρίνει εάν η μετοχή είναι φθηνή ή ακριβή με βάση το σημείο αναφοράς των $10 και όχι την πραγματική αξία της μετοχής.

Αντίστοιχα, το να περιμένεις 10 χρόνια για να πουλήσεις ένα σπίτι που θέλεις πουλήσεις περιμένοντας καρτερικά να πιάσει ακριβώς την τιμή που έχεις στο μυαλό σου ότι αξίζει μπορεί να σε “τυφλώσει” απέναντι στην έννοια του κόστους ευκαιρίας αλλά και σε επιπλέον έξοδα όπως ο ΕΝΦΙΑ και η συνεχής συντήρηση του.

↑ Πίσω στην αρχή

---

The Endowment Effect

ή αλλιώς, η εξοικείωση δεν συνεπάγεται ασφάλεια ούτε αξία

Οι περισσότεροι από εμάς τείνουμε να μπερδεύουμε το γνώριμο με το ασφαλές και, παράλληλα, να υπερεκτιμούμε την αξία ενός αντικειμένου ή μιας επένδυσης απλά και μόνο επειδή την έχουμε κάνει.

Θέλεις παράδειγμα;

Τόσοι και τόσοι εργαζόμενοι, προχωράνε σε αγορά μετοχών της εταιρείας που εργάζονται, μόνο και μόνο… επειδή εργάζονται σε αυτή.

Αντίστοιχα, οι κάτοικοι μιας χώρας θα κοιτάξουν να αγοράσουν μετοχές από το εγχώριο χρηματιστήριο, απλά και μόνο επειδή νιώθουν πιο “άνετα” με τις γνωστές σε αυτούς εταιρίες που διαπραγματεύονται σε αυτό.

Οι παραπάνω προκαταλήψεις χαρακτηρίζονται από το Endowment Effect, σύμφωνα με το οποίο, οι άνθρωποι συγχέουν την εξοικίωση με την υψηλότερη αξία.

Έτσι, ο κάτοχος ενός asset θεωρεί αυτόματα την αξία υψηλότερη από ότι είναι στην πραγματικότητα.

↑ Πίσω στην αρχή

Συμβουλές Διαχείρισης Συναισθημάτων

Λένε πως το πρώτο βήμα για να λύσεις οποιοδήποτε πρόβλημα είναι να αναγνωρίσεις την ύπαρξη του.

Και ενώ δεν είναι εφικτό να πάμε κόντρα στα ένστικτα μας, η αναγνώριση των ελαττωμάτων μας αλλά και των γνωστικών μας προκαταλήψεων είναι καίριας σημασίας για την προσωπική μας ανάπτυξη.

Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να αποδειχτούν εξαιρετικά εργαλεία τα οποία θα σε οδηγήσουν μακριά από μερικά από τα πιο σημαντικά λάθη που μπορείς να κάνεις στον κόσμο των επενδύσεων:

• Οι προηγούμενες αποδόσεις δεν εγγυώνται τις μελλοντικές. Το ότι κάτι πήγε καλά σήμερα δεν είναι, σε καμία περίπτωση, δείκτης για το ότι θα πάει καλά και αύριο. Στο βιβλίο του A Random Walk on Walk Street ο Malkom Malkiel μας λέει ότι η “συσχέτηση της πορείας των τιμών στο παρελθόν με το παρόν ή το μέλλον είναι πολύ κοντά στο μηδέν”.
• Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια και συνέπεια την βραχυχρόνια πορεία της αγοράς. Και αν δεν μπορεί να το καταφέρει αυτό η Wall Street με την τεχνολογία, την εμπειρία και τους πόρους που έχει στη διάθεση της, να είσαι σίγουρος πως δεν μπορεί κανένας από τους δύο μας.
• Το ρίσκο δεν πρέπει, απαραίτητα, να αποφεύγεται. Αντιθέτως, αναγνώρισε την ύπαρξη του, κατανόησε ότι χωρίς ρίσκο, δεν μπορεί να υπάρξει κέρδος και προσπάθησε να αναλάβεις το επίπεδο ρίσκου με το οποίο νιώθεις οκ.
• Το ότι επέλεξες, κέρδισες ή σου χαρίστηκε κάτι δεν το καθιστά αυτόματα και πιο πολύτιμο. Προσπάθησε να κρίνεις αντικειμενικά την αξία των πραγμάτων.
• Το ότι έκανες μια επιλογή δεν σημαίνει ότι την “παντρεύτηκες”. Εάν τα αντικειμενικά δεδομένα λένε ότι πρέπει να πας προς την αντίθετη πορεία, να το κάνεις!
• Η πλειοψηφία δεν είναι, απαραίτητα, και σωστή. Το ότι οι περισσότεροι πηγαίνουν προς μια κατεύθυνση δεν την καθιστά απαραίτητα και τη σωστή. Μπορεί όμως να σου δώσει μια ένδειξη η οποία αποτελεί ακριβώς αυτό, μονάχα μία ένδειξη.

---

Αυτό ήταν και το σημερινό άρθρο! Πως σου φάνηκε;

Σου θυμίζουν κάτι αυτές οι συμπεριφορές; Έχεις υποπέσει σε κάποιο από τα παραπάνω λάθη;

Γράψε μου στα σχόλια!

Μέχρι το επόμενο άρθρο, τα λέμε!

💭 Εάν θέλεις να συμμετάσχεις ενημερώνεσαι για κάθε επόμενο άρθρο και video, κάνε εγγραφή στο Newsletter:

↑ Πίσω στην αρχή

Περισσότερο υλικό για επενδύσεις

Εάν σου άρεσε το συγκεκριμένο άρθρο και θέλεις να μάθεις περισσότερα σχετικά με το πώς πρέπει να προσεγγίσεις το θέμα επενδύσεις διάβασε τα παρακάτω άρθρα: